Monte Credit - mikrofinansijska institucija sa sjedištem u Crnoj Gori
Mart je dinamičan mjesec u stočarstvu. Pored toga što je potrebna opreznost prilikom ishrane stoke, u ovom mjesecu se često tele krave, stoga se pripremite na vrijeme, kako bi sve prošlo u najboljem redu.
Priprema mjesta za telenje
U manjim štalama pravi se privremeni boks za telenje, a u većim se oprema jedno manje odelenje. Treba paziti da u boksu, ili u prostoriji za telenje ne bude hladno i da ne bude promaje.
Boks mora biti čist. Posle svakog telenja treba ga dezinfikovati. Pod se tom prilikom posipa krečnim mlijekom ili hlornim krečom. Daske od kojih je boks sagrađen obično se kreče. Pod se prostire debljim slojem čiste i suve slame. Sad je sve spremno za teljenje, koje bi bilo poželjno da se obavi u prisustvu iskusnog lica, za slučaj da eventualno dođe do nekih komplikacija. Za svaki slučaj, naročito u manjim mjestima, obavijestiti veterinara da bude u pripravnosti.
Priprema teleta i krave za telenje
Iako nekad deluje da je krava spremna, može se desiti da prođu dani dok se oteli. Nema potrebe za brigom, jer je to sasvim normalno. Kako ova priprema može trajati i do čak sedam dana.
Sam dan telenja zavisi isključivo od teleta, dok vrijeme kad će se to desiti zavisi od krave. Kad je tele spremno da izađe, ono pokreće mehanizam koji izaziva porođaj tako što oslobađa hormon kolostrol, koji se proizvodi kao odgovor životinje na stres. Neki od stresova koji tele doživljava pred samo telenje su nedostatak prostora, nutrienata, ili nedovoljna količina kiseonika. Lučenje kolostrola značajno raste tokom poslednja dva dana pred porođaj i od izuzetnog je značaja jer izaziva promene u teletu koje će mu pomoći da preživi period posle telenja.
Jedna od najznačajnijih promjena koja se dešava u organizmu teleta neposredno pred porođaj jeste sazrijevanje pluća. Fetus tokom čitavog steonog perioda ne koristi svoja pluća, već kiseonik dobija putem krvi majke, odnosno preko placente. Tokom telenja se ova razmjena gasova prekida i tele mora početi brzo da diše samo, a upravo lučenje kolostrola podstiče tu promjenu. Pored toga, podstiče i proizvodnju surfasanta, čija je uloga povećanje fleksibilnosti plućnog tkiva, što omogućuje širenje pluća teleta prilikom disanja. Tokom ovog perioda, tijelo teleta se priprema za promjenu, odnosno ubrzanje metabolizma, kako bi tele bilo sposobno da nakon porođaja održava svoju tjelesnu temperaturu. Za održavanje temperature zaslužno je i skladištenje određenih masti u tijelu teleta, koje zadržavaju toplotu stvorenu usled ubrzanja metabolizma.
Lučenjem kolostrola, tele priprema kravu za telenje jer dolazi do lučenja hormona zvanog relaksin, koji pomaže pri mekšanju i rastezanju materice – mišići i zid materice postaju elastičniji i sposobniji za češće kontrakcije.
Sve ove promjene u telu teleta i krave podstiču lučenje hormona prolaktin, koji je zadužen za proizvodnju mlijeka.
Veoma je bitno prepoznati znake koji nagoveštavaju da je dan telenja blizu.
Faze telenja
Faza pripreme – može trajati od jednog do dvanaest sati i često je duža kod junica nego kod krava. Prepoznaćete je po tome što krava postaje uznemirena, dok joj je apetit smanjen. Tokom ove faze možete uočiti curenje kolostruma, krava često traži tiše mjesto, mišići materice počinju da kontrakuju, dok cerviks omjekšava, omogućujući prolaz teleta.
Faza aktivnog izgurivanja teleta kroz matericu – kontrakcije postaju jače i uočljivije. Dolazi do pucanja vodenjaka i ubrzo potom do izlaska nogu teleta. Ukoliko se progres ne vidi, kravi je potrebna pomoć prilikom telenja. Ova faza obično traje do 4 sata, a završava se rođenjem teleta.
Faza vađenja placente – nakon rođenja teleta, kontrakcije se nastavljaju kako bi pomogle odvajanju placente od zida materice. Kako bi se izbjegle komplikacije, placenta obavezno mora biti izvađena do 12 sati nakon telenja. Tri do šest časova nakon telenja, krava bi trebalo da izbaci sama posteljicu. Ona se ne izvlači sve dok sama ne ispadne. Ako posteljica zaostane, to znači da je krava slabije konstitucije, ili da je bolesna. Ako se ne izbaci za jedan dan, potrebno je intervenisati i obratiti se veterinaru.
Krava se čisti prvih 14 dana od telenja, što se primjećuje po sluzi. Materica vrši kontrakcije i izbacuje sve zaostatke steonosti. Sluz je bistra i bez mirisa kada je čišćenje pravilno, dok je poslije teškog i nepravilnog porođaja mutno žućkasta i neugodnog mirisa – sluz ukazuje da je materica krave bolesna i potrebno je preduzeti mjere liječenja.
Nakon što se krava oteli, pupak obavezno dezinfikovati jodnom tinkturom, a oteljenoj kravi dati mlak napoj: vodu u kojoj su razmućene najkvalitetnije mekinje. U jasle se stavlja najkvalitetnije seno. Ukoliko tele treba da sisa, dovoditi ga na podoj svakih tri sata ili ga ostavljati kraj krave da sisa po volji. Visokomliječne krave proizvode mlijeko oko 280 dana.
Asistencija prilikom telenja
Najčešći razlozi za otežano telenje su tele koje je suviše veliko da prođe kroz karlicu krave ili nepravilan položaj teleta. Kako biste odredili da li je potrebna asistencija, najbolje bi bilo da tokom faze aktivnog izgurivanja teleta posmatrate progres na svakih 15 do 30 minuta. Ukoliko se progres ne vidi ili dolazi do prekida kontrakcija i može se primjetiti da je tele u nepravilnom položaju (npr. izlazak jedne, umjesto dvije noge teleta), to su sigurni znaci da je kravi potrebna asistencija.
Prvi korak prilikom asistencije je provjera materice, kako bi se utvrdio položaj teleta. Najpre je potrebno oprati okolinu materice i anus, a zatim i dezinfekcija ruku, kao i korišćenje sterilnih hirurških gumenih rukavica koje dosežu do lakta, kao i lubrikanta, kako bi se izbjegle povrede i dodatna neprijatnost kod krave. Od izuzetne važnosti je prije asistencije ispoštovati higijenske norme, kako bi se smanjio rizik od infekcije nakon telenja. Pravilni položaji teleta su obije prednje noge i glava ili obije zadnje noge i rep. Da li je tele krenulo prednjim ili zadnjim nogama utvrdićete tokom pregleda na osnovu zglobova – kod prednjih se oba zgloba savijaju u istom smjeru, dok se kod zadnjih nogu savijaju u suprotnom smjeru. Ukoliko ustanovite da tele nije u pravilnom položaju, potrebno je da pokušate da ga postavite u jedan od gore navedena dva položaja, a ukoliko niste u mogućnosti – da zatražite pomoć stručnog lica. Takođe, obratiti pažnju na prostor oko nogu i glave teleta – ukoliko je koža oko teleta uvijena i zategnuta, postoji mogućnost da je došlo do cijepanja materice i da se cerviks nije dovoljno raširio. Asistenciju ćete izvršiti tako što ćete teletu, ako je u dobrom položaju, pažljivo povezati kanap iznad i ispod članka obije noge. Prilikom vezivanja morate voditi računa da se pravilno odradi, kako ne bi podšlo do klizanja kanapa ili loma članka. Svakako je preporuka da ovo odradi neko sa iskustvom. Konopac treba povlačiti ravnomjerno, u skladu sa kontrakcijama. Ukoliko ni tad ne dođe do progresa, obavezno pozvati veterinara. Nikako ne vucite na silu jer može doći do ozbiljnih povrijeda i teleta, a i krave.
Nakon uspješnog telenja obavezno ponovo operite okolinu materice i anusa kako biste uočili da li je došlo do cijepanja tkiva, ili postoji još jedno tele, što nije isključeno.
Rođenom teletu provjerite disanje i obezbijedite 4 lit kolostruma visokog kvaliteta u toku prvih dva sata života.
MonteCredit je uvijek tu da Vas podrži finansijski, a za sve potrebne informacije vezane za poljoprivredne kredite, možete nas kontaktirati putem kontakt forme ili pozvati telefonom.
Ukoliko Vas interesuje šta je potrebno za početak saradnje sa nama, to možete pročitati ovdje.
